Ngành công nghiệp thực phẩm là một trong những lĩnh vực cốt lõi của nền kinh tế toàn cầu. Không chỉ đơn thuần là quá trình sản xuất và chế biến thực phẩm, ngành này còn bao gồm toàn bộ chuỗi giá trị từ thu hoạch, bảo quản, chế biến, đóng gói đến phân phối đến tay người tiêu dùng. Trong thời đại hiện nay, nhu cầu về thực phẩm sạch, an toàn và tiện lợi ngày càng tăng cao.
Mục lục
Quy trình sản xuất trong ngành công nghiệp thực phẩm
Một sản phẩm thực phẩm đến tay người tiêu dùng phải trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, bao gồm:
- Thu mua và sơ chế nguyên liệu: Đảm bảo nguyên liệu tươi, sạch, đạt tiêu chuẩn về độ ẩm, độ tươi và không chứa tồn dư hóa chất độc hại.
- Chế biến thực phẩm: Áp dụng các công nghệ như lên men, sấy khô, đông lạnh, tiệt trùng… tùy vào loại thực phẩm.
- Sử dụng phụ gia thực phẩm và hóa chất: Đây là bước quan trọng giúp bảo quản, tạo hương vị, kết cấu và màu sắc cho thực phẩm.
- Đóng gói – dán nhãn – phân phối: Thực phẩm sau khi chế biến được đóng gói hút chân không, niêm phong cẩn thận và phân phối đến các kênh tiêu thụ như siêu thị, chợ, nhà hàng…
Trong suốt quá trình này, việc tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm và vệ sinh công nghiệp là yếu tố bắt buộc để đảm bảo sản phẩm cuối cùng không gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.
Vai trò của hóa chất trong ngành công nghiệp thực phẩm
Dù nhiều người có cái nhìn tiêu cực về “hóa chất trong thực phẩm”, thực tế cho thấy việc sử dụng đúng loại hóa chất, đúng liều lượng và đúng mục đích lại góp phần đảm bảo chất lượng, tuổi thọ và an toàn vệ sinh thực phẩm.
Hóa chất làm phụ gia thực phẩm
Một số hóa chất được dùng như phụ gia an toàn, đã được các tổ chức y tế cho phép. Ví dụ:
- Chất bảo quản giúp kéo dài thời gian sử dụng
- Chất điều vị tăng hương vị tự nhiên
- Chất ổn định và tạo cấu trúc như gelatin, agar-agar
Đặc biệt, trong chế biến thịt, thủy sản và đồ hộp, một số loại acid hữu cơ có nguồn gốc tổng hợp hoặc tự nhiên cũng được sử dụng để kiểm soát độ pH và tiêu diệt vi sinh vật.
Hóa chất làm sạch và sát khuẩn
Trong các nhà máy thực phẩm, hóa chất sát khuẩn bề mặt, khử trùng dụng cụ và hệ thống máy móc đóng vai trò quan trọng nhằm tránh nhiễm chéo vi sinh vật. Một ví dụ điển hình là HÓA CHẤT Acid formic – HCOOH 85%, được sử dụng để xử lý vệ sinh bề mặt, ngăn nấm mốc và vi khuẩn phát triển. Loại acid hữu cơ này được đánh giá cao về hiệu quả kháng khuẩn và phân hủy sinh học nhanh, nên rất phù hợp với tiêu chuẩn ngành thực phẩm. Ngoài ra, giấm axit axetic Hàn Quốc 99% là một sản phẩm cao cấp có khả năng điều chỉnh độ chua trong các món ăn và hỗ trợ bảo quản thực phẩm một cách tự nhiên, an toàn.
Xu hướng phát triển ngành công nghiệp thực phẩm hiện đại
Để bắt kịp nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường và người tiêu dùng, ngành công nghiệp thực phẩm đang chuyển mình mạnh mẽ theo các xu hướng:
Thực phẩm hữu cơ và lành mạnh
Sự gia tăng nhận thức về sức khỏe đã thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ các loại thực phẩm không chất bảo quản độc hại, ít đường, ít muối và không chất tạo màu nhân tạo. Điều này khiến các doanh nghiệp chuyển hướng sang nguyên liệu tự nhiên và phụ gia an toàn sinh học.
Ứng dụng công nghệ cao trong chế biến
Các công nghệ như chiếu xạ, thanh trùng ở áp suất cao (HPP), đóng gói khí bảo quản (MAP) hay in 3D thực phẩm đang được áp dụng nhằm kéo dài hạn sử dụng và đảm bảo dinh dưỡng mà không cần phụ thuộc quá nhiều vào hóa chất.
Chuyển đổi số trong vận hành chuỗi cung ứng
Từ truy xuất nguồn gốc đến quản lý tồn kho, nhiều doanh nghiệp đã áp dụng phần mềm ERP và AI để tối ưu hóa quy trình sản xuất, lưu trữ và phân phối thực phẩm, đảm bảo minh bạch và kiểm soát chất lượng tốt hơn.
Những thách thức lớn của ngành
Dù tiềm năng phát triển lớn, ngành công nghiệp thực phẩm cũng đối mặt với không ít thách thức:
- Vấn đề an toàn thực phẩm: Sự cố về ngộ độc, nhiễm khuẩn chéo có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương hiệu.
- Biến đổi khí hậu: Ảnh hưởng đến chất lượng và sản lượng nguyên liệu nông sản.
- Quy định ngày càng nghiêm ngặt: Về mức dư lượng hóa chất, tiêu chuẩn HACCP, ISO, BRC…
Do đó, việc áp dụng các giải pháp kiểm soát chặt chẽ trong sử dụng hóa chất và quy trình sản xuất là điều bắt buộc để bảo vệ thương hiệu và người tiêu dùng. Ngành công nghiệp thực phẩm đóng vai trò thiết yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu, vừa đáp ứng nhu cầu ăn uống, vừa đảm bảo sức khỏe cộng đồng. Việc sử dụng hóa chất trong thực phẩm nếu được kiểm soát nghiêm ngặt, đúng chuẩn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo quản và chất lượng sản phẩm cuối cùng.
Xem thêm: Các loại hóa chất xử lý nước thông dụng